Nagorno-Karabakh

Nagorno-Karabach kende ik eigenlijk alleen maar van de nieuwsberichten. De onafhankelijkheidsstrijd van Nagorna-Karabach (gesteund door Armenië) tegen Azerbeidjan was ten tijde van de oorlog (1988-1994) bijna dagelijks in het nieuws. In 1994 is er staakt het vuren afgesproken, maar er is nog steeds geen vrede. De zelfbenoemde republiek Nagorno-Karabakh beschouwd zichzelf sinds 1992 als een onafhankelijk land, maar het wordt door geen enkel officieel land (ook niet door Armenië) erkent. Azerbeidjan ziet de regio als haar grondgebied (net zoals WaarBenJij.nu gezien het vlaggetje bij dit verslag) en een illegaal bezoek aan Nagorno-Karabach (en dus Azerbeidjan is een misdaad.
Een bezoek aan Nagorna-Karabach vanuit Armenië is niet moeilijk, je hebt wel een visum nodig maar dat hoef je niet vooraf of bij de grens aan te schaffen maar dat kan je bij het ministerie van buitenlandse zaken in de hoofdstad (Stepanakert) doen. Naast een mooie visumsticker (die ik ter voorkoming van mogelijke problemen in de toekomst niet in mijn paspoort heb laten plakken) kreeg ik ook een uitreisdocument wat ik bij de grens moet afgeven als ik Nagorno-Karabach weer verlaat.

Maandag heb ik in Goris (Armenië) een minibus naar Stepanakert genomen, waar ik 2 uur later aankwam. Stepanakert is een kleine stad, maar met 55.000 inwoners woont er wel 1/3 van de totale bevolking van Nagorno-Karabach. Stepanakert is in de oorlog behoorlijk verwoest, maar daar is weinig meer van te zien en de stad ziet er modern uit en er is zelfs free WiFi in het centrale stadspark.

Gisteren heb ik het Gandzasar klooster bezocht. Net zoals de meeste kloosters in Armenië (en Nagorno-Karabach) heeft het een eeuwenoude kerk waarvan de fundamenten ongetwijfelt uit de 13e eeuw zijn (en voor die tijd stond er een houten kerk), maar zonder de herstelwerkzaamheden van de afgelopen 20 jaar zou het er een stuk minder fraai uitzien. Daarna heb ik ook nog Tigranakert en het Mayraberd fort bezocht om een gevoel te krijgen voor de historie van de regio.

Vandaag heb ik Shushi bezocht. Shushi is de voormalige hofdstad (tot 1920) van Nagorno-Karabach en was een stad waar zowel Armenen als Azeri woonden. In 1905 heeft er echter massaslachting onder de Armeniërs plaatsgevonden waarna er nog maar 5.000 (van de oorspronkelijk 40.000) Armeniërs in Shushi woonden. Ten tijde van de onafhankelijkheidsstrijd was Shushi een belangrijk bolwerk voor Azerbeidjan en de val van Shushi in 1991 was een belangrijk keerpunt in de strijd. Van de 40.000 Azeri die er eind jaren tachtig nog woonden is er geen een meer aanwezig en met 4.000 (Armeense) inwoners is Shushi tegenwoordig een kleine stad (met een grote historie).
De kathedraal, die begin 20e eeuw vrijwel volledig was verwoest, is weer prachtig hersteld en de moskee is nu bijna een ruïne. Maar de moskee is beschadigd in de oorlog en er wordt gewerkt aan het herstel en de moskee staat op de monumentenlijst, met dit verhaal willen de Armeniers aangeven dat zij beter met de gebedshuizen van de Azeri omgaan dan andersom.